@019 ||vajracchedikA|| || namo bhagavatyA AryaprajJApAramitAyai ||{1|| nama: sarvajJAya || ##J.##} evaM mayA zrutaM | ekasminsamaye bhagavAJzrAvastyAM viharati sma jetavane’nAthapiMDadasyArAme mahatA bhikSusaMghena sArdhamardhatra- yodazabhirbhikSuzatai: saMbahulaizca bodhisattvairmahAsattvai: | atha khalu bhagavAnpUrvAhnakAlasamaye nivAsya pAtracIvaramAdAya zrAvastIM mahAnagarIM piMDAya prAvikSat | atha khalu bhagavAJzrAvastIM mahA- nagarIM piMDAya caritvA kRtabhaktakRtya: pazcAGgaktapiMDapAtapratikrAMta: pAtracIvaraM pratizAmya {2 zApya ##Ch. T.## zAmya ##J.##} pAdau prakSalya nyaSI {3 dadbhagavAn ##Ch. T.##} datprajJapta evAsane paryeka- mAbhujya {4 jyA R ##J. Ch.## jyA ri ##T.##} RjuM kAyaM praNidhAya pratimukhIM {5 trabhumukhAM ##J.##} smRtimupasthApya | atha khalu saMbahulA bhikSavo yena bhagavAMstenopasaMkraman upasaMkramya {6 saMkramanupasaMkramya ##Ch.## saMkramya ##T.## saMkrAMtA upasaMkramya ##J. The augment is frequently omitted.##} bhagavata: pAdau zirobhirabhivaMdya bhagavaMtaM triSpradakSiNIkRtyaikAMte nyaSIdan ||1|| tena khalu puna: samayenAyuSmAnsubhUtistasyAmeva parSadi saMni- patito’bhUtsaMniSaNa: | atha khalvAyuSmAnsubhUtirutthAyAsanAde- kAMsamuttarAsaMgaM kRtvA dakSiNaM jAnumaMDalaM pRthivyAM pratiSThApya yena @020 bhagavAMstenAMjaliM {1 aMjaliM ##J.## aMjali ##Ch.## aMjAli ##T.##} praNamya bhagavaMtametadavocat | AzcaryaM bhagavanya- ramAzcaryaM sugata yAvadeva tathAgatenArhatA samyaksaMbuddhena bodhisattvA mahAsattvA anuparigRhItA: {2 anugRhItA: ##J.##} parameNAnugraheNa | AzcaryaM bhagavanyA- vadeva tathAgatenArhatA samyaksaMbuddhena bodhisattvA mahAsattvA: parIM- ditA: paramayA parIMdanayA | tatkathaM bhagavanbodhisattvayAnasaMprasthitena kulaputreNa vA kuladuhitA vA sthAtavyaM kathaM pratipattavyaM kathaM cittaM pragrahItavyaM {3 ##Cf. 17.##} || evamukte bhagavAnAyuSmaMtaM subhUtimetadavocat sAdhu sAdhu subhUte evametatsubhUte evametadyathA vadasi | anuparigRhItAstathAgatena bodhisattvA mahAsattvA: parameNAnugraheNa parIMditAstathAgatena bo- dhisattvA mahAsattvA: paramayA parIMdanayA | tena hi subhUte sRNu sAdhu ca suSThu ca manasikuru | bhASiSye’haM te yathA bodhisattvayAnasaMpra- sthitena sthAtavyaM yathA pratipattavyaM yathA cittaM pragrahItavyaM | evaM bhagavannityAyuSmAnsubhUtirbhagavata: pratyazrauSIt {4 pratizrauSIt ##T.##} ||2|| bhagavAnasyaita{5 bhagavAnetadavocat ##J. ; no MS. has## asmai tada^.}davocat | iha subhUte bodhisattvayAnasaMprasthitenaivaM cittamutpAdayitavyaM yAvaMta: subhUte sattvA: sattvadhAtau sattvasaMgraheNa saMgRhItA aMDajA vA jarAyujA vA saMsvedajA vaupapAdukA vA rUpiNo vArUpiNo vA saMjJino vAsaMjJino vA naiva saMjJino nAsaMjJino {6 naiva saMjJino vo’saMjJina ##J.## naiva saMjJino vAsaMjJino vA saMjJino ##Ch.## naivAsaMjJino vA saMjJino vAsaMjJino ##T.##} vA yAvAnkazcitsattvadhAturprajJapyamAna: prajJapyate te ca @021 mayA sarve’nupadhizeSe nirvANadhAtau parinirvApayitavyA: | eva- maparimANAnapi sattvAnparinirvApya na kazcitsattva: parinirvA- pito bhavati | tatkasya heto: | sacetsubhUte bodhisattvasya sattvasaMjJA pravarteta na sa bodhisattva iti vaktavya: | tatkasya heto: | na sa subhUte bodhisattvo vaktavyo yasya {1 yasyAtmasaMjJA satvasaMjJA ##Ch. T.##} sattvasaMjJA pravarteta jIvasaMjJA vA pudgalasaMjJA vA pravarteta {2 ##Ch. 17.##} ||3|| api tu khalu puna: subhUte na bodhisattvena vastupratiSThitena dAnaM dAtavyaM na kvacitpratiSThitena dAnaM dAtavyaM na rUpapratiSThitena dAnaM dAtavyaM na zabdagaMdharasaspraSTavyadharmeSu pratiSThitena dAnaM dAtavyaM {3 ##Ch.14.##} | evaM hi subhUte bodhisattvena mahAsattvena dAnaM dAtavyaM yathA na nimitta- saMjJAyAmapi pratitiSThet | tatkasya heto: | ya: subhUte bodhisattvo ‘pratiSThito dAnaM dadAti tasya subhUte puNyaskaMdhasya na sukaraM pramA- NamudgRhItuM {4 ##The texts always vary between## udgRhItuM ##and## udgRhItuM, ##between## grahIdgavyaM ##and## gRhItavyaM.} | tatkiM manyase subhUte sukaraM pUrvasyAM dizyAkAzasya pramANamudgRhItuM | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan | bhagavAnAha | evaM dakSiNapazcimottarAsvadha UrdhvaM digvidikSu samaMtAddazasu dikSu suka- ramAkAzasya pramANamudgRhItuM | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan | bhagavAnAha | evameva subhUte yo bodhisattvo’pratiSThito dAnaM dadAti tasya subhUte puNyaskaMdhasya na sukaraM pramANamudgRhItuM | evaM hi subhUte bodhisattvayAnasaMprasthitena dAnaM dAtavyaM yathA na nimittasaMjJAyA- mapi pratitiSThet ||4|| @022 tatkiM manyase subhUte lakSaNasaMpadA tathAgatA draSTavya: | subhUti- rAha | no hIdaM bhagavan na lakSaNasaMpadA tathAgato draSTavya: | tatkasya heto: | yA sA bhagavan lakSaNasaMpattathAgatena bhASitA saivAlakSa- NasaMpat | evamukte bhagavAnAyuSmaMtaM subhUtimetadavocat | yAvatsubhUte lakSaNasaMpattAvanmRSA yAvadalakSaNasaMpattAvanna mRSeti hi lakSaNA- lakSaNatastathAgato draSTavya: {1 ##Cf. 13; 20; 25.##} ||4|| evamukta AyuSmAnsubhUtirbhagavaMtametadavocat | asti bhagavanke- citsattvA bhaviSyaMtyanAgate’dhvani pazcime kAle pazcime samaye pazcimAyAM paMcazatyAM {2 paMcAzatvAM ##Ch. J. T.##} saddharmavipralopakAle vartamAne ya imeSve{3 imeSve^ ##Ch. J. T.##}- vaMrUpeSu sUtrAMtapadeSu bhASyamANeSu bhUtasaMjJAmutpAdayiSyaMti | bhaga- vAnAha | mA subhUte tvamevaM voca: {4 vocat ##Ch. voca: ##J.## vocaha ##T.##} | asti kecitsattvA bhavi- vyaMtyanAgate’dhvani pazcime kAle pazcime samaye pazcimAyAM paMca- zatyAM saddharmavipralope vartamAne ya imeSvevaMrUpeSu sUtrAMtapadeSu bhASyamANeSu bhUtasaMjJAmutpAdayiSyaMti | api tu khalu puna: subhUte bhaviSyaMtyanAgate’dhvani bodhisattvA mahAsattvA: pazcime kAle pazcime samaye pazcimAyAM paMcazatyAM saddharmavipralope vartamAne guNavaMta: zIlavaMta: prajJAvaMtazca bhaviSyaMti ya imeSvevaMrUpeSu sUtrAM- tapadeSu bhASyamANeSu bhUtasaMjJA{5 saMjJA ##Ch. J. T.##}mutpAdayiSyaMti | na khalu punaste subhUte bodhisattvA mahAsattvA ekabuddhaparyupAsitA bhaviSyaMti naika- buddhAvaropitakuzalamUlA bhaviSyaMti api tu khalu puna: subhUte @023 anekabuddhazatasahasra{1 sAhasra ##T.##}paryupAsitA anekabuddhazatasahasrAvaropitaku- zalamUlAste bodhisattvA mahAsattvA bhaviSyaMti ya imeSvevaMrUpeSu sUtrAMtapadeSu bhASyamANeSvekacittaprasAdamapi pratilapsyaMte | jJAtAste subhUte tathAgatena buddhajJAnena dRSTAste subhUte tathAgatena buddhacakSuSA buddhAste subhUte tathAgatena | sarve te subhUte’prameyamasaMkhyeyaM puNya- skaMdhaM prasa{2.prabha ##T.##}viSyaMti pratigrahISyaMti | tatkasya heto: | na hi subhUte teSAM bodhisattvAnAM mahAsattvAnAmAtmasaMjJA pravartate na sattvasaMjJA na jIvasaMjJA na pudgalasaMjJA pravartate | nApi {3 api ##Ch. T.##} teSAM subhUte bodhi- sattvAnAM mahAsattvAnAM dharmasaMjJA pravartate | evaM nAdharmasaMjJA | nApi teSAM subhUte saMjJA nAsaMjJA pravartate | tatkasya heto: | sacetsubhUte teSAM bodhisattvAnAM mahAsattvAnAM dharmasaMjJA pravarteta sa eva teSAmA- tmagrAho bhavetsattvagrAho jIvagrAha: pudgalagrAho bhavet | sacedadha{4 ceddharma ##Ch. T.##}rma- saMjJA pravarteta sa eva teSAmAtmagrAho bhavetsattvagrAho jIvagrAha: pudgalagrAha iti | tatkasya heto: | na khalu puna: subhUte bodhisattvena mahAsattvena dharma udgRhItaSyo nAdharma: | tasmAdiyaM tathAgatena saMdhAya vAgbhASitA {5 dirda tathAgatena anyAya bhASitaM ##J.## disaMsanvaya tathAgatena vagbhaSitA: ##T.## diyaM satvAya tathAgatena vAgbhASitA | ##Ch. Hiouen-thsang, as Mr. Kasawara informs me, translates this passage by: `Therefore it is spoken by the## tathAgata ##in a hidden sense. On the strength of this and a note of Burnouf’s {Lotus, P. 343} I have tried to restore the original text.##} | kolopamaM dharmaparyAyamAjA{6 kolo^ yamANA^ ##J.## akolo^ yamanA^ ##Ch. T.##}naGgirdharmA eva prahA- taSyA: prAgevAdharmA iti{7 ##The abhidharma-kosha-## vyAkhyA ##{fol. 18 a} reads## dharmA api.}||6|| @024 punaraparaM bhagavAnAyuSmaMtaM subhUtimetadavocat | tatkiM manyase subhUte asti sa kazciddharmo yastathAgatenAnuttarA samyaksaMbodhi- ri{1 bodhirabhi ##Ch. J. T.##}tyabhisaMbuddha: {2 saMbuddha # ##J.##} kazcidvA dharmastathAgatena dezita: | evamukta Ayu- SmAnsubhUtirbhagavaMtametadavocat | yathAhaM bhagavanbhagavato bhASita- syArthamAjAnAmi nAsti sa kazciddharmo yasta{3 dharmasta ##Ch. T.##}thAgatenAnuttarA samyaksaMbodhiri{4 dhirabhi ##J.##}tyabhisaMbuddha: {5 ##Cf. $$17; 22.##} nAsti dharmo yastathAgatena dezita: {6 bhASita: ##Ch.## bhASita: ##T.##} | tatkasya heto: | yo’sau tathAgatena dharmo’bhisaMbuddho dezito vA agrAhya: so’nabhilapya: | na sa dharmo nAdharma: | tatkasya heto: | asaMskRtaprabhAvitA hyAryapudgalA: ||7|| bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte ya: kazcitkulaputro vA kula- duhitA vemaM {7 ##J. has## imAM, ##but otherwise## lokadhAtu: ##is used throughout as a masculine.##} cisAhasramahAsAhasraM lokadhAtuM saptaratnaparipUrNaM kRtvA tathAgatebhyo’rhadma: samyaksaMbuddhebhyo dAnaM dadyAt api nu sa kulaputro vA kuladuhitA vA tato nidAnaM bahu {8 bahutara ##Ch. T.##} puNyaskaMdhaM prasunuyAt | subhUtirAha | bahu bhagavan bahu sugata sa kulaputro vA kuladuhitA vA tato nidAnaM puNyaskaMdhaM prasunuyAt | tatkasya heto: | yo’sau bhagavanpuNyaskaMdhastathAgatena bhASita: askaMdha: sa tathAgatena bhASita: | tasmAttathAgato bhASate puNyaskaMdha: puNyaskaMdha iti | bhagavAnAha | yazca khalu puna: subhUte kulaputro vA kuladuhitA vemaM trisAhasramahAsAhasraM lokadhAtuM saptaratnaparipUrNaM @025 kRtvA tathAgatebhyo’rhadya: samyaksaMbuddhebhyo dAnaM dadyAt yazceto dharmaparyAyAdaMtazazcatuSpAdikAmapi gAthAmudgRhya parebhyo vistareNa dezayetsaMprakAzayedayameva tato nidAnaM bahutaraM puNyaskaMdhaM prasunu- yAdaprameyamasaMkhyeyaM | tatkasya heto: | ato nirjAtA hi subhUte tathAgatAnAmarhatAM samyaksaMbuddhAnAmanuttarA samyaksaMbodhirato nirjAtAzca buddhA bhagavaMta: | tatkasya heto: | buddhadharmA buddhadharmA iti subhUte’buddhadharmAzcaiva te tathAgatena bhASitA: | tenocyaMte buddhadharmA iti ||8|| tatkiM manyase subhUte api nu srotaApannasyaivaM bhavati mayA srotaApattiphalaM prAptamiti | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan | na srotaApannasyaivaM bhavati mayA srotaApattiphalaM prAptamiti | tatkasya heto: | na hi sa bhagavankaMciddharmamApanna: | tenocyate srotaApanna iti | na rUpamApanno na zabdAnna gandhAnna rasAnna spraSTavyAndharmAnApanna: | tenocyate srota Apanna iti | sacedbhagavan srotaApannasyaivaM bhavenmayA srotaApattiphalaM prAptamiti sa eva tasyAtmagrAho bhavet sattvagrAho jIvagrAha: pudgalagrAho bhavediti || bhagavAnAha | tatiM manyase subhUte api nu sakRdAgAmina evaM bhavati mayA sakRdAgAmiphalaM prAptamiti | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan na sakRdAgAmina evaM bhavati mayA sakRdAgAmiphalaM prAptamiti | tatkasya heto: | na hi sa kazciddharmo ya: sakRdAgAmi- tvamApanna: | tenocyate sakRdAgAmIti || bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte api nvanAgAmina evaM @026 bhavati mayAnAgAmiphalaM prAptamiti | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan nAnAgAmina evaM bhavati mayAnAgAmiphalaM prAptamiti | tatkasya heto: | na hi sa bhagavankazciddharmo yo’nAgAmitvamApanna: | tenocyate’nAgAmIti || bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte api nvarhata evaM bhavati mayArhattvaM prAptamiti | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan nArhata evaM bhavati mayArhattvaM prAptamiti | tatkasya heto: | na hi sa bhagavanka- zciddharmo yo’rhannAma | tenocyate’rhanniti | sacedbhagavannarhata evaM bhavenmayArhattvaM prAptamiti sa eva tasyAtmagrAho bhavet sattvagrAho jIvagrAha: pudgalagrAho bhavet || tatkasya heto: | ahamasmi bhagavaMstathAgatenArhatA samyaksaM- buddhenAraNAvihAriNAmagryo nirdiSTa: | ahamasmi bhagavannarhanvI- tarAga: | na ca me bhagavannevaM bhavati arhannasmyahaM vItarAga iti | sacenmama bhagavannevaM bhavenmayArhattvaM prAptamiti na mAM tathAgato vyAkariSyadaraNAvihAriNamagrya: subhUti: kulaputro na kvacidviha- rati tenocyate’raNAvihAryaraNAvihArIti ||9|| bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte asti sa kazciddharmo yasta- thAgatena dIpaMkarasya tathAgatasyArhata: samyaksaMbuddhasyAMtikAdudgR- hIta: | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan nAsti sa kazciddharmo yastathAgatena dIpaMkarasya tathAgatasyArhata: samyaksaMbuddhasyAMti- kAdudgRhIta:{1##Cf.$ 17.##} @027 bhagavAnAha | ya: kazcitsubhUte bodhisattva evaM vadedahaM kSetravyU- hAnniSpAdayiSyAmIti{1 vyAmi ##J.## vyamati ##Ch.## vyamiti ##T.##} sa vitathaM vadet | tatkasya heto: kSetravyUhA: kSetravyUhA iti subhUte’vyUhAste tathAgatena bhASitA: | tenocyaMte kSetravyUhA iti || tasmAttarhi subhUte bodhisattvena mahAsattvenaivamapratiSThitaM citta- mutpAdayitavyaM yanna kvacitpratiSThitaM cittamutpAdayitavyaM na rUpa- pratiSThitaM cittamutpAdayitavyaM na zabdagaMdharaspraSTavyadharmapratiSThitaM cittamutpAdayitaSyaM | tadyathApi nAma subhUte puruSo bhavedupetakAyo mahAkAyo yattasyaivaMrUpa AtmabhAva: syAt {2 ##Cf. 17.##} tadyathApi nAma sumeru: parvatarAja: tatkiM manyase subhUte api nu mahAnsa AtmabhAvo bhavet | subhUtirAha | mahAnsa bhagavanmahAnsugata sa AtmabhAvo bhavet | tatkasya heto: | AtmabhAva AtmabhAva iti bhagavanna bhAva: sa tathAgatena bhASita: | tenocyata AtmabhAva iti | na hi bhagavansa bhAvo nAbhAva: | tenocyata AtmabhAva iti ||10|| bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte yAvatyo gaMgAyAM mahAnadyAM vAlukAstAvatya eva gaMgAnadyo bhaveyu: tAsu yA vAlukA api nu tA bahyo bhaveyu: | subhUtirAha | tA eva tAvadgagavanbahvyo gaMgAnadyo bhaveyu: prAgeva yAstAsu gaMgAnadISu vAlukA: | bhaga- vAnAha | ArocayAmi te subhUte prativedayAmi te yAvatyastAsu gaMgAnadISu vAlukA bhaveyustAvato lokadhAtUnkazcideva strI vA puruSo vA saptaratnaparipUrNaM kRtvA tathAgatebhyo’rhadbhya: samyaksaM- @028 buddhebhyo dAnaM dadyAt tatkiM manyase subhUte api nu sA strI vA puruSo vA tato nidAnaM bahu puNyaskaMdhaM prasunuyAt | subhUtirAha | bahu bhagavanbahu sugata strI vA puruSo vA tato nidAnaM puNyaskaMdhaM prasunuyAdaprameyamasaMkhyeyaM | bhagavAnAha | yazca khalu puna: subhUte strI vA puruSo vA tAvato lokadhAtUnsaptarAnaparipUrNaM kRtvA tathAga- tebhyo’rhadma: samyaksaMbuddhebhyo dAnaM dadyAt yazca kulaputro vA kuladuhitA veto dharmaparyAyAdaMtazazcatuSpAdikAmapi gAthAmudgRhya parebhyo dezayetsaMprakAzayedayameva tato nidAnaM bahutaraM puNyaskaMdhaM prasunuyAdaprameyamasaMkhyeyaM ||11|| api tu khalu puna: subhUte yasminpRthivIpradeza ito dharmaparyA- yAdaMtazazcatuSpAdikAmapi gAthAmudgRhya bhASyeta vA saMprakAzyeta vA sa pRthivIpradezazcaityabhUto bhavetsadevamAnuSAsurasya lokasya ka: punarvAdo ya imaM dharmaparyAyaM sakalasamAptaM dhArayiSyaMti vAca- yiSyaMti paryavApsyaMti parebhyazca vistareNa saMprakAzayiSyaMti | para- meNa te subhUta AzcaryeNa samanvAgatA bhaviSyaMti | tasmiMzca subhUte pRthivIpradeze zAstA viharatyanyatarAnyataro vA vijJagurusthA- nIya: {1 ##Cf. 15.##} ||12|| evamukta AyuSmAnsubhUtirbhagavaMtametadavocat | ko nAmAyaM bhagavandharmaparyAya: kathaM cainaM dhArayAmi | evamukte bhagavAnA- yuSmaMtaM subhUtimetadavocat | prajJApAramitA nAmAyaM subhUte dharma- paryAya: | evaM cainaM dhAraya | tatkasya heto: | yaiva subhUte prajJApA- @029 ramitA tathAgatena bhASitA saivApAramitA tathAgatena bhASitA | tenocyate prajJApAramiteti || tatkiM manyase subhUte api nvasti sa kazciddharmo yastathAgatena bhASita: | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan nAsti sa kazciddharmo yastathAgatena bhASita: || bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte yAvat trisAhasramahAsAhasre lokadhAtau pRthivIraja: kaccittadvahu bhavet | subhUtirAha | bahu bhagavanbahu sugata pRthivIrajo bhavet | tatkasya heto: | yattaGga- gavanpRthivIrajastathAgatena bhASitamarajastaGgagavaMstathAgatena bhA- SitaM | tenocyate pRthivIraja iti || yo’pyasau lokadhAtustathA- gatena bhASito’dhAtu: sa tathAgatena bhASita: | tenocyate loka- dhAturiti || bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte dvAtriMzanmahApuruSalakSaNaista- yAgato’rhansamyaksaMbuddho draSTavya: | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan dvAtriMzanmahApuruSalakSaNaistathAgato’rhansamyaksaMbuddho draSTavya: | tatkasya heto: | yAni hi tAni bhagavan dvAtriMzanmahApuruSalakSa- NAni tathAgatena bhASitAnyalakSaNAni tAni bhagavaMstathAgatena bhASitAni | tenocyaMte dvAtriMzanmahApuruSalakSaNAnIti {1 ##Cf. 5; 20; 25.##} || bhagavAnAha | yazca khalu puna: subhUte strI vA puruSo vA dine dine gaMgAnadIvAlukAsamAnAtmabhAvAnparityajet | evaM paritya- jangaMgAnadIvAlukAsamAnkalpAMstAnAtmabhAvAnparityajet yazceto @030 dharmaparyAyAdaMtazazcatuSpAdikAmapi gAthAmudgRhya parebhyo dezayetsaMpra- kAzayedayameva tato nidAnaM bahutaraM puNyaskaMdhaM prasunuyAdaprameya- masaMkhyeyaM ||13|| atha khalvAyuSmAnsubhUtirdharmavegenAzrUNi prAmuMcat so’zrUNi pramRjya bhagavaMtametadavocat | AzcaryaM bhagavanparamAzcaryaM sugata yAvadayaM dharmaparyAyastathAgatena bhASito’grayAnasaMprasthitAnAM sattvAnAmarthAya zreSThayAnasaMprasthitAnAmarthAya {1 ##Cf. 15.##} yato me bhaga- vaJjJAnamutpannaM | na mayA bhagavaJjAtvevaMrUpo dharmaparyAya: zrutapUrva: | parameNa te bhagavannAzcaryeNa samanvAgatA bodhisattvA bhaviSyaMti ya iha sUtre bhASyamANe zrutvA bhUtasaMjJAmutpAdayiSyaMti | tatkasya heto: | yA caiSA bhagavanbhUtasaMjJA saivAbhUtasaMjJA | tasmAttathAgato bhASate bhUtasaMjJA bhUtasaMjJeti || na mama bhagavannAzcaryaM {2 ##After## AzcaryaM ##J. has## bhavet.} yadAhamimaM dharmaparyAyaM bhASyamANamava- kalpayAmyadhimucye | ye’pi te bhagavansattvA bhaviSyaMtyanAgate’dhvani pazcime kAle pazcime samaye pazcimAyAM paMcazatyAM saddharmavipra- lope vartamAne ya imaM bhagavandharmaparyAyamudgRhISyaMti dhArayiSyaMti vAcayiSyaMti paryavApsyaMti parebhyazca vistareNa saMprakAzayiSyaMti te paramAzcaryeNa samanvAgatA bhaviSyaMti || api tu khalu punarbhagavanna teSAmAtmasaMjJA pravartiSyate{3 pravartate ##Ch. T.##} na sattvasaMjJA na jIvasaMjJA na pudgalasaMjJA pravartiSyate nApi teSAM kAcitsaMjJA nAsaMjJA pravartate | tatkasya heto: | yA sA bhagavannAtma- @031 saMjJA saivAsaMjJA | yA sattvasaMjJA jIvasaMjJA pudgalasaMjJA saivAsaMjJA | tatkasya heto: | sarvasaMjJApagatA hi buddhA bhagavaMta: || evamukte bhagavAnAyuSmaMtaM subhUtimetadavocat | evametat subhUte evametat | paramAzcaryasamanvAgatAste sattvA bhaviSyaMti ya iha subhUte sUtre bhASyamANe nottrasiSyaMti na saMtrasiSyaMti na saMtrAsamApatsyaMte | tatkasya heto: | paramapAramiteyaM subhUte tathAgatena bhASitA yadutApA- ramitA | yAM ca subhUte tathAgata: paramapAramitAM bhASate {1 bhAvita: yAM ca tathAgata: paramapAramitana bhASite ##J.##} tAmapari- mANA api buddhA bhagavaMto bhASaMte | tenocyate paramapAramiteti || api tu khalu puna: subhUte yA tathAgatasya kSAMtipAramitA saivApAramitA | tatkasya heto: | yadA me subhUte kaliMgarAjAMgaM{2 ##Eitel, Handbook of Chinese Buddhism, pp. 49 and 55, gives## kAlirAja, ##and this, as Mr. Nanjio informs me, is the reading presupposed by the Chinese translations. One Chinese transliteration, how- ever, points to## kaliGga-rAgA kaliMga ##Ch. J. T.##}- pratyaMgamAMsAnyacchaitsIttasminsamaya AtmasaMjJA vA sattvasaMjJA vA jIvasaMjJA vA pudgalasaMjJA vA nApi me kAccitsaMjJA vA- saMjJA vA babhUva | tatkasya heto: | sacenme subhUte tasminsamaya AtmasaMjJAbhaviSyadvyApAdasaMjJApi me tasminsamaye’bhaviSyat | sacetsattvasaMjJA jIvasaMjJA pudgalasaMjJAbhaviSyadvyApAdasaMjJApi me tasminsamaye’bhaviSyat | tatkasya heto: | abhijAnAmyahaM subhUte 'tIte’dhvani paMca jAtizatAni yadahaM kSAMtivAdI RSirabhUvaM | tathApi me nAtmasaMjJA babhUva na sattvasaMjJA na jIvasaMjJA na pudgala- saMjJA babhUva | tasmAttarhi subhUte bodhisattvena mahAsattvena sarvasaMjJA @032 vivarjayitvAnuttarAyAM samyaksaMbodhau cittamutpAdayitavyaM | na rUpa- pratiSThitaM cittamutpAdayitavyaM na zabdagaMdharasaspraSTavyadharmapratiSThitaM cittamutpAdayitavyaM na dharmapratiSThitaM cittamutpAdayitavyaM nAdharma- pratiSThitaM cittamutpAdayitavyaM na kvacitpratiSThitaM cittamutpAdayi- tavyaM | tatkasya heto: | yatpratiSThitaM tadevApratiSThitaM | tasmAdeva tathAgato bhASate apratiSThitena bodhisattvena dAnaM dAtavyaM | na rUpazabdagaMdharasasparzadharmapratiSThitena dAnaM dAtavyaM {1 ##Cf. 4.##} || api tu khalu puna: subhUtebodhisattvenaivaMrUpo dAnaparityAga: kartavya: sarvasattvAnAmarthAya | tatkasya heto: | yA caiSA subhUte sattva- saMjJA saivAsaMjJA | ya evaM te sarvasattvAstathAgatena bhASitAsta evAsattvA: | tatkasya heto: {2 tatkasya heto: ##left out here in Ch. T.##} | bhUtavAdI subhUte tathAgata: satyavAdI tathAvAdyananyathAvAdI tathAgata: | na vitathavAdI tathAgata: || api tu khalu puna: subhUte yastathAgatena dharmo’bhisaMbuddho dezito nidhyAto na tatra satyaM na mRSA | tadyathApi nAma subhUte puruSo’MdhakArapraviSTo na kiMcidapi pazyet evaM vastupatito bodhisattvo draSTavyo yo vastupatito dAnaM parityajati | tadyathApi nAma subhUte cakSuSmAnpuruSa: prabhAtAyAM rAtrau sUrye’bhyudgate nAnA- vidhAni rUpANi pazyet evamavastupatito bodhisattvo draSTavyo yo’vastupatito dAnaM parityajati || api tu khalu puna: subhUte ye kulaputrA vA kuladuhitaro vemaM dharmaparyAyamudgRhISyaMti dhArayiSyaMti vAcayiSyaMti paryavApsyaMti @033 parebhyazca vistareNa saMprakAzayiSyaMti jJAtAste subhUte tathAgatena buddhajJAnena dRSTAste subhUte tathAgatena buddhacakSuSA buddhAste tathA- gatena | sarve te subhUte sattvA aprameyamasaMkhyeyaM puNyaskaMdhaM prasaviSyaMti pratigrahISyaMti ||14|| yazca khalu puna: subhUte strI vA puruSo vA pUrvAhNkAlasamaye gaMgAnadIvAlukAsamAnAtmabhAvAnparityajet evaM madhyAhnakAla- samaye gaMgAnadIvAlukAsamAnAtmabhAvAnparityajet sAyAhnakA- lasamaye gaMgAnadIvAlukAsamAnAtmabhAvAnyaparityajet{1 ##From## sAyAhna ##to## parityajet ##left out in Ch. and T. The Chinese and Tibetan texts write## vAlukopama ##instead of## vAlikAsana, ##and the same variation occurs in other Buddhist texts##}anena paryAyeNa bahUni kalpakoTiniyutazatasahasrANyAtmabhAvAnyaritya- jet yazcemaM dharmaparyAyaM zrutvA na pratikSipet ayameva tato nidAnaM bahutaraM puNyaskaMdhaM prasunuyAdaprameyamasaMkhyeyaM | ka: punarvAdo yo likhitvodgRhNIyAGkArayedvAcayetparyavApnuyAtparebhyazca vistareNa saM- prakAzayet || api tu khalu puna: subhUte aciMtyo’tulyo’yaM dharmaparyAya: | ayaM ca subhUte dharmaparyAyastathAgatena bhASito’grayAnasaMprasthitAnAM sattvAnAmarthAya zreSThayAnasaMprasthitAnAM sattvAnAmarthAya {2 ##Cf. 14.##} | ya {3 ya ##deest in J. Ch. T.##) imaM dharmaparyAyamudgrahISyaMti dhArayiSyaMti vAcayiSyaMti paryavApsyaMti parebhyazca vistareNa saMprakAzayiSyaMti jJAtAste subhUte tathAgatena buddha- jJAnena dRSTAste subhUte tathAgatena buddhacakSuSA buddhAste tathAgatena | @034 sarve te subhUte sattvA aprameyeNa puNyaskaMdhena samanvAgatA bhaviSyaMti | aciMtyenAtulyenAmApyenAparimANena puNyaskaMdhena samanvAgatA bhaviSyaMti | sarve te subhUte sattvA: samAMzena bodhiM dhArayiSyaMti vAcayiSyaMti paryavApsyaMti | tatkasya heto: | na hi zakyaM subhUte'yaM dharmaparyAyo hInAdhimuktikai: sattvai: zrotuM nAtmadRSTikairna sattvadRSTi- kairna jIvadRSTikairna pudgaladRSTikai: | nAbodhisattvapratijJai: sattvai: zakyamayaM dharmaparyAya: zrotuM vodgrahItuM vA dhArayituM vA vAcayituM vA paryavAptuM vA | nedaM sthAnaM vidyate || api tu khalu puna: subhUte yatra pRthivIpradeza idaM sUtraM prakAza- yiSyate pUjanIya: sa pRthivIpradezo bhaviSyati sadevamAnuSAsurasya lokasya vaMdanIya: pradakSiNIyazca sa pRthivIpradezo bhaviSyati caityabhUta: sa pRthivIpradezo bhaviSyati {1 ##Cf.$ 12.##} ||15|| api tu ye te subhUte kulaputrA vA kuladuhitaro vemAnevaMrU- pAnsUtrAMtAnudgrahISyaMti dhArayiSyaMti vAcayiSyaMti paryavApsyaMti yonizazca manasikariSyaMti parebhyazca vistareNa saMprakAzayiSyaMti te paribhUtA bhaviSyaMti suparibhUtAzca bhaviSyaMti | tatkasya heto: | yAni ca teSAM subhUte sattvAnAM paurvajanmikAnyazubhAni karmANi kRtAnyapAyasaMvartanIyAni dRSTa eva dharma paribhUtatayA tAni paurvaja- nmikAnyazubhAni karmANi kSapayiSyaMti buddhabodhiM cAnuprApsyaMti || {2 tatkasya heto: ##Ch. T. before## abhijJAnAmyahaM.)abhijAnAmyahaM subhUte atIte’dhvanyasaMkhyeyai: kalpairasaMkhye- yatarairdIpaMkarasya tathAgatasyArhata: samyaksaMbuddhasya pareNa para- @035 tareNa caturazItibuddhakoTiniyutazatasahasrANyabhUvanye mayArAgitA ArAgya {1 ##Instead of## ArAgitA ArAgya ##etc. J. has## ArAdhitA ArAdhya ## etc., but## virAgitA:.) na virAgitA: | yacca mayA subhUte te buddhA bhagavaMta ArAgitA ArAgya na virAgitA yacca pazcime kAle pazcime samaye pazcimAyAM saddharmavipralopakAle vartamAna {2 na imAn ##deest in J.## ne ya imAn ##Ch. T.##) imAnevaMrUpAnsUcAMtAnudgrahISyaMti dhArayiSyaMti vAcayiSyaMti vAcayiSyaMti parya- vApsyaMti parebhyazca vistareNa saMprakAzayiSyaMti asya khalu puna: subhUte puNyaskaMdhasyAMtikAdasau paurvaka: puNyaskaMdha: zatatamImapi kalAM nopaiti sahasratamImapi zatasahasratamImapi koTitamImapi koTizatatamImapi koTizatasahasratamImapi koTiniyutazatasaha- sratamImapi saMkhyAmapi kalAmapi gaNanAmapyupamAmapyupaniSada- mapi {3 niSadamapi ##Ch. T.## nizAmapi ##J.##) yAvadaupamyamapi na kSamate || sacetpuna: subhUte teSAM kulapuSANAM kuladuhitR#NAM vAhaM puNya- skaMdhaM bhASeyaM yAvatte kulaputrA vA kuladuhitaro vA tasminsamaye puNyaskaMdhaM prasaviSyaMti pratigrahISyaMti unmAdaM sattvA anuprApruyu- zcittavikSepaM vA gaccheyu: | api tu khalu puna: subhUte aciM- tyo’tulyo’yaM dharmaparyAyastathAgatena bhASita: | asyAciMtya eva vipAka: pratikAMkSitavya: ||16|| atha khalvAyuSmAnsubhUtirbhagavaMtametadavocat | kathaM bhagavanbo- dhisattvayAnasaMprasthitena sthAtavyaM kathaM pratipattavyaM kathaM cittaM pragrahItavyaM {4 ##Cf. 2.##) | bhagavAnAha | iha subhUte bodhisattvayAnasaMprasthitenaivaM @036 cittamutpAdayitavyaM sarve sattvA mayAnupadhizeSe nirvANadhAtau parinirvApayitavyA: | evaM ca sattvAnparinirvApya na kazcitsattva: parinirvApito bhavati | tatkasya heto: sacetsubhUte bodhisattvasya sattvasaMjJA pravarteta na sa bodhisattva iti vaktavya: | jIvasaMjJA vA yAvatpudgalasaMjJA vA pravarteta na sa bodhisattva iti vaktavya:{1 ##Cf. 3.##} | tatkasya heto: | nAsti subhUte sa kazciddharmo yo bodhisattvayAna- saMprasthito nAma || tatkiM manyase subhUte asti sa kazciddharmo yastathAgatena dIpaM- karasya tathAgatasyAMtikAdanuttarAM samyaksaMbodhimabhisaMbuddha: | evamukta AyuSmAnsubhUtirbhagavaMtametadavocat | yathAhaM bhagavan bhagavato bhASitasyArthamAjAnAmi nAsti sa bhagavankazciddharmo yastathAgatena dIpaMkarasya tathAgatasyArhata: samyaksaMbuddhasyAMti- kAdanuttarAM samyaksaMbodhimabhisaMbuddha: | evamukte bhagavAnAyuSmaMtaM subhUtimetadavocat | evametatsubhUte evametat nAsti subhUte sa kazciddharmo yastathAgatena dIpaMkarasya tathAgatasyArhata: samyaksaM- buddhasyAMtikAdanuttarAM samyaksaMbodhimabhisaMbuddha: {2 ##Cf. Io.##) | sacetpuna: subhUte kazciddharmastathAgatenAbhisaMbuddho’bhaviSyat {3 vyAt ##Ch. j.##) vyet ##j.##) na mAM dIpaMkarastathA- gato vyAkariSyamGgaviSyasitvaM mANavA{4 mAnavA ##j. Deest in Ch.T.##}nAgate’dhvani zAkyamunirnAma tathAgato’rhansamyaksaMbuddha iti | yasmAttarhi subhUte tathAgatenArhatA samyaksaMbuddhena nAsti sa kazciddharmo yo'nuttarAM samyaksaMbodhi- mabhisaMbuddhastasmAdahaM dIpaMkareNa tathAgatena vyAkRto bhaviSyasi @037 tvaM mANavAnAgate’dhvani zAkyamunirnAma tathAgato’rhansamyaksaM- buddha: || tatkasya hetostathAgata iti subhUte | bhUtatathatAyA {1 tathAgatAyA ##J.##} etadadhivacanaM | tathAgata iti subhUte | anutpAdadharmatAyA etadadhivacanaM | tathAgata iti {2 bhagavAniti ##Ch.##} subhUte | dharmoccheda{3 dharmopaccheda ##T.##)syaitadadhivacanaM | tathAgata iti subhUte | atyaM- tAnutpannasyaitadadhivacanaM || tatkasya heto: | eSa subhUte’nutpAdo ya: paramArtha: | ya: kazcitsubhUta evaM vadettathAgatenArhatA samyaksaMbuddhenAnuttarA samyaksaMbodhi- rabhisaMbuddheti sa vitathaM vadet abhyAcakSIta mAM sa subhUte asa- todgRhItena | tatkasya heto: | nAsti subhUte sa kazciddharmo yastathA- gatenAnuttarAM samyaksaMbodhimabhisaMbuddha: {4 ##Cf. 7: 22.##} | yazca subhUte tathAgatena dharmo’bhisaMbuddho dezito vA tatra na satyaM na mRSA | tasmAttathAgato bhASate sarvadharmA buddhadharmA iti {5 sarvadharmA iti ##Ch.## sarvadharma iti ##T.## sarvadharma buddhadharma iti ##J##.) | tatkasya heto: | sarvadharmA iti subhUte adharmAstathAgatena bhASitA: | tasmAducyaMte sarvadharmA buddharmA iti || tadyathApi nAma subhUte puruSo bhavedupetakAyo mahAkAya: | AyuSmAnsubhUtirAha | yo'sau bhagavaMstathAgatena puruSo bhASita upetakAyo mahAkAya iti akAya: sa bhagavaMstathAgatena bhASita: | tenocyata upetakAyo mahAkAya iti {6 ##Cf. 10##.} || bhagavAnAha | evametatsubhUte | yo bodhisattva evaM vadedahaM sattvAnparinirvApayiSyAmIti na sa bodhisattva iti vaktavya: | @038 tatkasya heto: | asti subhUte sa kazciddharmo yo bodhisattvo nAma | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan nAsti sa kazciddharmo yo bodhisattvo nAma | bhagavAnAha | sattvA: sattvA iti subhUte asattvAste tathAgatena bhASitAstenocyaMte sattvA iti | tasmAttathAgato bhASate nirAtmAna: sarvadharmA {1 nissattva sarvadharma: ##J.##} nirjIvA niSpoSA {2 niSpoSA ##deest in J.: translated by## kumAragiva. ##See Childers s. v. poriso.##} niSpudgalA: sarvadharmA iti || ya: subhUte bodhisattva evaM vadedahaM kSetravyUhAnniSpAdayiSyAmIti sa vitathaM vadet {3 so’pi tathaiva vaktavya: ##J.##} | tatkasya heto: | kSetravyUhA kSetravyUhA iti subhUte avyUhAste tathAgatena bhASitA: | tenocyaMte kSetravyUhA iti || ya: subhUte bodhisattvo nirAtmAno dharmA nirAtmAno dharmA ityadhimucyate sa tathAgatenArhatA samyaksaMbuddhena bodhisattvo mahAsattva ityAkhyAta: ||17|| bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte saMvidyate tathAgatasya mAMsa- cakSu: | subhUtirAha | evametadbhagavan saMvidyate tathAgatasya mAMsa- cakSu: | bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte saMvidyate tathAgatasya divyaM cakSu: | subhUtirAha | evametadbhagavan saMvidyate tathAgatasya divyaM cakSu: | bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte saMvidyate tathA- gatasya prajJAcakSu: | subhUtirAha | evametadbhagavan saMvidyate tathAgatasya prajJAcakSu: | bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte saMvidyate tathAgatasya dharmacakSu: | subhUtirAha | evametadbhagavan saMvidyate tathAgatasya dharmacakSu: | bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte @039 saMvidyate tathAgatasya buddhacakSu: | subhUtirAha | evametadbhagavansaMvidyate tathAgatasya buddhacakSu: || bhagavAnAha {1 ##T. inserts## tatkiM manyase subhUte yAvatyo gaMgAyAM mahAnadyAM vAlukAstathAgatena bhASitA: | subhUtirAha | evametadbhagavaM | evametatsugata bhASitAstathAgatena bAlukA: | bhagavAnAha | sAdhu sAdhu subhUte | ##Ch. has only## sAdhu sAdhu subhUte ##after## bhagavAnAha | ##J. gives a shorter text:## yAvatyo gaMgAnakhAM bAlikAstAvanayo gaMgAnadyo bhaveyu: iti tAsu yA bAlikAstAvaMtazca lokadhAtavo bhaveyu:.##} | tatkiM manyase subhUte yAvatyo gaMgAyAM mahAnadyAM vAlukA api nu tA vAlukAstathAgatena bhASitA: | subhUtirAha | evametaGgagavannevametatsugata bhASitAstathAgatena vAlukA: | bhaga- vAnAha | tatkiM manyase subhUte yAvatyo gaMgAyAM mahAnadyAM vAlu- kAstAvatya eva gaMgAnadyo bhaveyu: tAsu yA vAlukAstAvaMtazca lokadhAtavo bhaveyu: kaccidvahavaste lokadhAtavo bhaveyu: | subhUtirAha | evametadbhagavannevametatsugata bahavaste lokadhAtavo bhaveyu: | bhagavAnAha | yAvaMta: subhUte teSu lokadhAtuSu sattvAsteSAmahaM nAnAbhAvAM cittadhArAM prajAnAmi {2 prajAnIyAt ##Ch.## prajAnIya: ##J.##} | tatkasya heto: cittadhArA cittadhAreti subhUte adhAraiSA tathAgatena bhASitA | tenocyate cittadhAreti | tatkasya heto: | atItaM subhUte cittaM nopalabhyate | anAgataM cittaM nopalabhyate {3 ##T. has## vopalabhyate ##three times, Ch. has## no^, vo^, ##and## no^,} | pratyutpannaM cittaM nopalabhyate ||18|| tatkiM manyase subhUte ya: kazcitkulaputro vA kuladuhitA vemaM trisAhasramahAsAhasraM lokadhAtuM saptaratnaparipUrNaM kRtvA tathAgatebhyo ‘rhadbhya: samyaksaMbuddhebhyo dAnaM dadyAt {4 ##T. repeats## tatkiM manyase subhUte.} api nu sa kulaputro vA @040 kuladuhitA vA tato nidAnaM bahu {1 ##Ch. and T. use## bahutaraM ##instead of## bahu.##} puNyaskaMdhaM prasunuyAt | subhU- tirAha | bahu bhagavanbahu sugata {2 ##Ch. and T. insert## sa kulaputro vA kuladuhitA vA tato nidAnaM bahutaraM puNyaskaMdhaM prasunuyAt ##as in 8.##} | bhagavAnAha | evametatsubhUte evametat bahu sa kulaputro vA kuladuhitA vA tato nidAnaM {3 ##Ch. and T. insert## bahutaraM.}puNyaskaMdhaM prasunuyAdaprameyamasaMkhyeyaM | tatkasya heto: | puNya- skaMdha: puNyaskaMdha iti subhUte askaMdha: sa tathAgatena bhASita: | tenocyate puNyaskaMdha iti | sacetpuna: subhUte puNyaskaMdho’bhaviSyanna{4 bhaviSyati ##T. Ch.## bhaviSyet ##J.##} tathAgato’bhASiSyat {5 bhAviSyat ##T. Ch.## bhAviSyet ##J.##} puNyaskaMdha: puNyaskaMdha iti ||19|| tatkiM manyase subhUte rUpakAyapariniSpattyA tathAgato draSTavya: | subhUtirAha | no hIdaM bhagavan na rUpakAyapariniSpattyA tathAgato draSTavya: | tatkasya heto: | rUpakAyapariniSpattI rUpakAyaparini- Spattiriti bhagavan apariniSpattireSA tathAgatena bhASitA | tenocyate rUpakAyapariniSpattiriti || bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte lakSaNasaMpadA tathAgato draSTa- Sya: | subhUtirAha| no hIdaM bhagavan na lakSaNasaMpadA tathAgato draSTavya: | tatkasya heto: | yaiSA bhagavaM^llakSaNasaMpattathAgatena bhASitA alakSaNa- saMpadeSA tathAgatena bhASitA | tenocyate lakSaNasaMpaditi {6 ##Cf. 5; 13; 25.##} ||20|| bhagavAnAha | tatkiM manyase subhUte api nu tathAgatasyaivaM bhavati mayA dharmo dezita iti | {7 ##Instead of## subhUtirAha ##to## ya: subhUte, ##J. has## na khalu puna evaM draSTavyaM yo mAM subhUte.}subhUtirAha | no hIdaM bhagavan tathA- gatasyaivaM bhavati mayA dharmo dezita iti | bhagavAnAha | ya: subhUte @041 evaM vadettathAgatena dharmo dezita iti sa vitathaM vadet abhyAcakSIta mAM sa subhUte’satodgRhItena | tatkasya heto: dharmadezanA dharmadezaneti subhUte nAsti sa kazciddharmo yo dharmadezanA nAmopalabhyate || evamukta AyuSmAnsubhUtirbhagavaMtametadavocat | asti bhagavanke- citsattvA bhaviSyaMtyanAgate’dhvani pazcime kAle pazcime samaye pazcimAyAM paMcazatyAM saddharmavipralope vartamAne ya imAnevaMrU- pAndharmAJzrutvAbhizraddhAsyaMti | bhagavAnAha | na te subhUte sattvA nAsattvA: | tatkasya heto: | sattvA: sattvA iti subhUte sarve te subhUte asattvAstathAgatena bhASitA: | tenocyaMte sattvA iti ||21|| tatkiM manyase subhUte api nvasti sa kazciddharmo yastathAgatenA- nuttarAM samyaksaMbodhimabhisaMbuddha: {1 ##Cf. 7; 17.##} | AyuSmAnsubhUtirAha | no hIdaM bhagavan nAsti sa bhagavankazciddharmo yastathAgatenAnuttarAM samyaksaM- bodhimabhisaMbuddha: | bhagavAnAha | evametatsubhUte evametat aNurapi tatra dharmo na saMvidyate nopalabhyate | tenocyate'nuttarA samyaksaM- bodhiriti ||22|| api tu khalu puna: subhUte sama: sa dharmo na tatra kazcidviSama: | tenocyate’nuttarA samyaksaMbodhiriti | nirAtmatvena ni:sattvatvena nirjIvatvena niSpudgalatvena samA sAnuttarA samyaksaMbodhi: sarvai: kuzalairdharmairabhisaMbudhyate | tatkasya heto: | kuzalA dharmA: kuzalA dharmA iti subhUte adharmAzcaiva te tathAgatena bhASitA: | tenocyaMte kuzalA dharmA iti ||23|| @042 yazca khalu puna: subhUte strI vA puruSo vA yAvaMtastrisAhasra- mahAsAhasre lokadhAtau sumerava: parvatarAjAnastAvato rAzInsa- prAnAM ratnAnAmabhisaMhRtya tathAgatebhyo’rhadma: samyaksaMbuddhebhyo dAnaM dadyAt yazca kulaputro vA kuladuhitA veta: prajJApAramitAyA dharmaparyAyAdaMtazazcatuSpAdikAmapi gAthAmudgRhya parebhyo dezayedasya subhUte puNyaskaMdhasyAsau paurvaka: puNyaskaMdha: zatatamImapi kalAM nopaiti yAvadupaniSadamapi na kSamate {1 ##Cf. 16.##} ||24|| tatkiM manyase subhUte api nu tathAgatasyaivaM bhavati mayA sattvA: parimocitA iti | na khalu puna: subhUta evaM draSTavyaM | tatkasya heto: | nAsti subhUte kazcitsattvo yastathAgatena parimocita: | yadi puna: subhUte kazcitsattvo’bhaviSyadyastathAgatena parimocita: syAt sa eva tathAgatasyAtmagrAho’bhaviSyAsattvagrAho jIvagrAha: pudgalayA- ho’bhaviSyat | AtmagrAha iti subhUte agrAha eva tathAgatena bhASita: | sa ca vAlapRthagjanairudgRhIta: | bAlapRthagjanA iti subhUte ajanA eva te tathAgatena bhASitA: | tenocyaMte bAla- pRthagjanA iti ||25|| tatkiM manyase subhUte lakSaNasaMpadA tathAgato draSTavya: | subhUti- rAha | no hIdaM bhagavan | yathAhaM bhagavato bhASitasyArthamAjAnAmi na lakSaNasaMpadA tathAgato draSTavya: {2 ##Cf. 5; 13; 20.##} | bhagavAnAha | sAdhu sAdhu subhUte evametatsubhUte evametadyathA vadasi | na lakSaNasaMpadA tathAgato draSTavya: | tatkasya heto: | sacetpuna: subhUte lakSaNasaMpadA @043 tathAgato draSTavyo’bhaviSyadrAjApi cakravartI tathAgato’bhaviSyat | tasmAnna lakSaNasaMpadA tathAgato draSTavya: | AyuSmAnsubhUtirbhaga- vaMtametadavocat | yathAhaM bhagavato bhASitasyArthamAjAnAmi na lakSaNasaMpadA tathAgato draSTavya: | atha khalu bhagavAMstasyAM velA- yAmime gAthe abhASata | ye mAM rUpeNa cAdrAkSurye mAM ghoSeNa cAnvagu: {1 canvayu: ##J.## cAnvayo ##Ch.## cAnvayot ##T.##} | mithyAprahANaprasRtA na mAM drakSyaMti te janA: ||1|| dharmato buddho draSTavyo dharmakAyA hi nAyakA: | dharmatA ca na {2 ca na ##J.## cAsya ##Ch. T.##} vijJeyA na sA {3 sA ##J.## sa ##Ch. T.##} zakyA {4 zakyaM ##J.## zakyA ##Ch. T.##} vijAnituM {5 kJanihuM ##J. T. See Childers s.v.ganati.##} ||2||26|| tatkiM manyase subhUte lakSaNasaMpadA tathAgatenAnuttarA samyaksaM- bodhirabhisaMbuddhA | na khalu punaste subhUta evaM draSTavyaM | tatkasya heto: | na hi subhUte lakSaNasaMpadA tathAgatenAnuttarA samyaksaMbo- dhirabhisaMbuddhA syAt | na khalu punaste subhUte kazcidevaM vadet bodhisattvayAnasaMprasthitai: kasyaciddharmasya vinAza: prajJapta ucchedo veti | na khalu punaste subhUta evaM draSTavyaM | tatkasya heto: | na bodhisattvayAnasaMprasthitai: kasyaciddharmasya vinAza: prajJapto noccheda: ||27|| yazca khalu puna: subhUte kulaputro vA kuladuhitA vA gaMgAnadI- vAlukAsamAM^llokadhAtUnsaptaratnaparipUrNaM kRtvA tathAgatebhyo’rhadma: samyaksaMbuddhebhyo dAnaM dadyAdyazca bodhisattvo nirAtmakeSvanutpatti- @044 keSu dharmeSu kSAMtiM pratilabhate ayameva tato nidAnaM bahutaraM puNyaskaMdhaM prasavedaprameyamasaMkhyeyaM | na khalu puna: subhUte bodhisattvena mahAsattvena puNyaskaMdha: parigrahItavya: | AyuSmAnsubhUtirAha | nanu bhagavan {1 bhagavanna ##T.## bhagavaM ##Ch.## na nu bhagavaM ##J.##} bodhisattvena puNyaskaMdha: parigrahItavya: | bhagavAnAha | parigrahItavya: subhUte no grahItavya: {2 todgRhItavya: ##J.## nodgRhItavya: ##Ch.## no gRhItavya: ##T.##} | tenocyate parigrahItavya iti ||28|| api tu khalu puna: subhUte ya: kazcidevaM vadettathAgato gacchati vAgacchati vA tiSThati vA niSIdati vA zayyAM vA kalpayati na me subhUte bhASitasyArthamAjAnAti | tatkasya heto: | tathAgata iti subhUta ucyate na kvacidgato na kutazci{3 na kvaciccidA ##T.##}dAMgata: | tenocyate tathAgato’rhansamyaksaMbuddha iti ||29|| yazca khalu puna: subhUte kulaputro vA kuladuhitA vA yAvaMti trisAhasramahAsAhasre lokadhAtau pRthivIrajAMsi tAvatAM lokadhA- tUnAmevaMrUpaM maSiM {4 evaMrUpamapi bhAga kuryat ##T. Ch.## evaMrUpaM maSIM kuryat ##J.##} kuryAt yAvadevamasaMkhyeyena vIryeNa tadyathApi nAma paramANusaMcaya: tatkiM manyase subhUte api nu bahu: sa paramANusaMcayo bhavet | subhUtirAha | evametadbhagavannevametatsugata | bahu: sa paramANusaMcayo bhavet | tatkasya heto: | sacedbhagavanbahu: paramANusaMcayo’bhaviSyat na bhagavAnavakSyatparamANusaMcaya iti | tatkasya heto: | yo’sau bhagavanparamANusaMcayastathAgatena bhASita: asaMcaya: sa tathAgatena bhASita: | tenocyate paramANusaMcaya iti || @045 yazca tathAgatena bhASitastrisAhasramahAsAhasro lokadhAturiti adhAtu: sa tathAgatena bhASita: | tenocyate trisAhasramahAsAhasro lokadhAturiti | tatkasya heto: | sacedbhagavan lokadhAturabhaviSyat sa eva piMDagrAho’bhaviSyat yazcaiva piMDagrAhastathAgatena bhASita: agrAha: sa tathAgatena bhASita: | tenocyate piMDagrAha iti | bhagavAnAha | piMDagrAhazcaiva subhUte avyavahAro’nabhilapya: | na sa dharmo nAdharma: | sa ca bAlapRthagjanairudgRhIta: ||30|| tatkasya heto: | {1 tatkasya heto: ##before## yo hi ##deest in J.##} yo hi kazcitsubhUta evaM vadedAtmadRSTistathAgatena bhASitA sattvadRSTirjIvadRSTi: pudgaladRSTistathAgatena bhASitA api nu sa subhUte samyagvadamAno vadet | subhUtirAha | no hIdaM bhagavanno hIdaM sugata na samyagvadamAno vadet | tatkasya heto: | yA sA bhaga- vannAtmadRSTistathAgatena bhASitA adRSTi: sA tathAgatena bhASitA | tenocyata AtmadRSTiriti || bhagavAnAha | evaM hi subhUte bodhisattvayAnasaMprasthitena sarvadharmA jJAtavyA draSTavyA adhimoktavyA: | tathA ca jJAtavyA draSTavyA adhi- moktavyA yathA na dharmasaMjJAyAmapi pratyupatiSThennAdharmasaMjJAyAM | tatkasya heto: | dharmasaMjJA dharmasaMjJeti subhUte asaMjJaiSA tathAgatena bhASitA | tenocyate dharmasaMjJeti ||31|| yazca khalu puna: subhUte bodhisattvo mahAsattvo’prameyAnasaMkhye- yAM^llokadhAtUnsaptaratnaparipUrNaM kRtvA tathAgatebhyo’rhadma: samyaksaM- buddhebhyo dAnaM dadyAdyazca kulaputro vA kuladuhitA veta: prajJApAra- @046 mitAyA dharmaparyAyAdaMtazazcatuSpAdikAmapi gAthAmudgRhya dhArayedde- zayedvAcayetparyavApnuyAtparebhyazca vistareNa saMprakAzayedayameva tato nidAnaM bahutaraM puNyaskaMdhaM prasunuyAdaprameyamasaMkhyeyaM | kathaM ca saMprakAzayet {1 saMprakAza tadyathAkAze ##T. The Japanese text varies considerably, but it may represent the original reading, vis.## kathaM ca saMprakAzayet yathA na prakAzayet tenocyate saMprakAzayet | tarakA timiraM dIpo mAyAvasyAyabudbudA supinaM vidyadabhraM ca pasyedevaM hi saMskRta iti ||}| tadyathAkAze {2 yathAkAze ##Ch.##} tArakA timiraM{3 rimiraM ##Ch. T.##} dIpo mAyAvazyA{4 mAyAvazyaya ##Ch. T.##}yaMbudbudaM | svapnaM ca vidyudabhraM ca evaM draSTavyaM saMskRtaM {5 ##It would be easy to restore the metre by reading## pazyedevaM hi saMskRtaM, ##but Buddhist poets do not obey the ordinary rules of metre, of rather their rules of quantity in pronunciation differ from those of later grammarians. Svapna, `dream,’ is used as a neuter, like the Pali supinam.##} || tathA prakAzayet tenocyate saMprakAzayediti || idamavocadbhagavAnAttamanA: | sthavirasubhUtiste ca bhikSubhi- kSuNyupAsakopAsikAste ca bodhisattvA: {6 te ca bodhisattvA ##deest in J.##} sadevamAnuSAsuragaMdharvazca loko bhagavato bhASitamabhyanaMdanniti ||32|| || AryavajracchedikA bhagavatI prajJApAramitA samAptA || {7 vajracchedikAprajJAvAramitA (su) traM : samAptaM ##J.##}